Sinclair ZX81
Micro Men in HD op Youtube
Wat is klein, sterk en zwart en is geen Espresso ? Juist. De Sinclair ZX81!
Een computer voor onder de £100,- ! Een sensatie was het toen Sir Clive Sinclair in 1980 de Sinclair ZX80 op de markt bracht. Voor het eerst was er een homecomputer die massaal verkocht werd voor £99,95. Een nieuw tijdperk was aangebroken!
De Sinclair ZX80 verkocht geweldig. Zo goed zelfs dat er op een bepaald moment een wachtlijst was van enkele maanden voor zowel de kant en klare versie als het bouwpakket.
Maar de ZX80 had wat problemen en zo kwam het dat in 1981 de ZX81 zijn carrière zou starten.
Kan het nog kleiner?
Clive Sinclair stond er bekend om dat hij excentriek was (en dat was waarschijnlijk nog typisch Brits “Understatement”).
Zijn bedrijf hield zich bezig met het uitvinden en bouwen van kleine elektronica zoals de eerste Slim-Line rekenmachine “Sinclair Executive“.
Sinclair ZX81 Specificaties:
- Producent: Sinclair Research
- Productie: Vanaf februari 1981
- CPU: NEC P1X108-144 D780C-1 (Z80 compatible)
- Snelheid: 3,25 MHz
- ROM: 8 KB
- RAM: 1 KB (uitbreidbaar tot 56 KB)
- Beeld: Tekst 32 x 24
- Grafisch: 64 X 44
- Kleuren: Zwart-Wit
- Geluid: Geen
- Aansluitingen: TV(RF), Cassette, Extension Port, Power
De Sinclair ZX81 kwam duidelijk voort uit de ZX80. Hij is ontworpen door Rick Dickinson, een industrieele vormgever die sinds 1979 voor Sinclair werkte. Wat de hardware aanging waren er niet zo enorme verschillen, maar de ZX81 bevatte wel een aantal belangrijke verbeteringen. De nieuwe home computer beschikte over een uitgebreidere versie van Sinclair’s Basic (+30 commando’s). Dat was mogelijk dankzij de twee keer zo groote Rom van 8K (De ZX80 beschikte over 4K).
De 16K geheugen uitbreiding voor de Sinclair ZX81. Ook wel “Reset-Pack” genoemd.
Daarnaast ondersteunde de ZX81 nu ook Floating Point Operations en was het dus mogelijk om met cijfers achter de komma te werken; een essentiële eigenschap die bij zijn voorganger alleen met een uitbreiding mogelijk was.
Slow of Fast ?
De ZX80 had een bijzonder kenmerkend verschijnsel. Bij elke toetsaanslag flikkerde het scherm. Je had er niet zo heel veel last van omdat de meeste mensen onder het typen toch naar het kleine membraantoetsenbord keken, maar het was wel duidelijk zichtbaar. De oorzaak was het niet aanwezig zijn van een eigen grafische processor. Hierdoor was de Z80 CPU niet alleen bezig met alle berekeningen maar moest ook de Output naar het beeldscherm regelen. Bij de Sinclair ZX81 werd dit probleem omzeild.
Door middel van een BASIC commando kon de ZX81 in een SLOW- of FAST-mode worden gezet. In de FAST-mode trad hetzelfde verschijnsel op als bij de ZX80, in de SLOW-mode verdeelde de CPU de rekenkracht tussen output naar het scherm en de berekeningen.
Het mainboard van de Sinclair ZX81 had maar 4 chips. Een geweldige prestatie voor deze tijd.
Bevatte de ZX80 nog 21 chips, in de ZX81 waren het er nog maar vier. Dit was voor die tijd een onvoorstelbaar minimum. Sinclair had natuurlijk flink huis gehouden wat de onderdelen aanging om zoveel mogelijk kosten te besparen. Het gebruik van een ULA-chip van Ferranti, die verantwoordelijk was voor alle in- en output, droeg hier zonder meer aan bij.
Tik-Tik-Tik
Hoogstwaarschijnlijk was de lage prijs de reden dat Sinclair bij de ZX81 het zelfde, ongelofelijk onhandige membraantoetsenbord gebruikte als bij de Z80. En of dat niet genoeg was, had elke toets tot wel 5 functies. Tot de dag van vandaag zijn er mensen die dit gegeven een vloek vinden. Anderen vinden het de beste uitvinding sinds gesneden brood. Hoe dan ook, langdurig typen was een marteling.
Het toetsenbord van de Sinclair ZX81 was klein, van folie en elke toets bevatte tot 5 functies!
De ZX81 had een expansion port voor een geheugen uitbreiding, net als zijn kleine broertje. En net als bij de ZX80 wiebelde dat ding al bij het minste en geringste omdat deze topzwaar was en alleen door de geleiders enige steun had. Zelfs bij het typen schoot de geheugenuitbreidingsmodule los en veroorzaakte een reset van de computer. Daar zat je dan met je BASIC listing en kon je weer opnieuw beginnen met invoeren. Sinclair gaf in de handleiding het advies om de module met plakband aan de computer te bevestigen. High Tech!
Ondanks zijn kleine afmetingen en beperkte mogelijkheden kwamen er toch behoorlijk wat uitbreidingen voor de Sinclair ZX81. Hier bijvoorbeeld de Memory Expansion pack en de Thermo Printer.
Vele uitbreidingsopties
Vanwege de enorme populariteit van de ZX81 kwamen er ook een groot aantal uitbreidingen op de markt. Fabrikanten maar ook computergebruikers zelf begonnen al snel externe en vervangende toetsenborden te maken die het typen tot een beduidend minder inspannende bezigheid maakten. En als je daarbij dan ook nog zo’n geheugenmodule had, dan had je zowaar ineens een volwaardige computer tot je beschikking.
Vele bedrijven kwamen met add-on toetsenborden voor de Sinclair ZX81 zoals dit Suntronics Keayboard Kit.
Sinclair kwam zelf later in 1981 met de bekende thermische printer. Maar omdat hij ook hier weer het absoluut minimale formaat had opgezocht (‘printen op aluminium kassabonnen’), kwamen er al snel alternatieven op de markt. Zo ontwikkelde Memotech een Centronics-interface, waarmee standaardprinters op de ZX81 konden worden aangesloten. De uitbreidingsmogelijkheden waarmee derden kwamen waren schier onuitputtelijk. De opties liepen uiteen van grafische kaarten tot 3,5 inch-floppydrives.
De Sinclair ZX81 was voor velen de instap in de wereld van micro-elektronica en programmeren. Hij heeft zonder meer het beeld van de 80’s Homecomputers significant medebepaald en zijn plek in de 8bit Hall-Of-Fame verdiend.
Iedereen die meer wil weten over Sinclair en met name de rivaliteit tussen Sinclair en Acorn Computers kan ik de BBC Speelfim “Micro Men” aanbevelen met Alexander Armstrong en Martin Freeman.
Links:
ZX81 Museum
ZX81.nl
ZX81 Review op Youtube
Micro Men in HD op Youtube
