Mattel Aquarius

4 maanden van glorie

In 1982 bedacht Mattel dat het ook een stukje van de groeiende en daardoor zeer aantrekkelijke homecomputer markt zou willen. Mattel had al de Intellivision videogame maar de spelconsole markt in Europa was ingestort en iedereen stapte over op homecomputers.

De intellivision werd ontworpen door Radofin en toen Mattel aanklopte voor een homecomputer die zij op de markt konden brengen, had Radofin al twee systemen klaar staan. Mattel kocht beide licenties en bracht in 1983 de Aquarius op de markt. In Nederland werd het systeem verkocht door Dunnet.

De Mattel Aquarius had een een Zilog Z80 CPU, een rubberen toetsenbord, 4KB RAM-geheugen en een subset van Microsoft BASIC in de ROM.

Het hele systeem werd maar 4 maanden geproduceerd. De verkoop cijfers bleven echter ver achter de verwachtingen en de productie werd stopgezet. Toch zijn een aantal van deze apart vormgegeven systemen met hun blauwe, rubberen toetsen met witte opdruk, nog steeds te vinden op internet.

Alhoewel het systeem vrij klein is (vanwege de externe 12v voeding) en geen programmeerbare graphics heeft, had hij toch wat voordelen. Onder andere een expansion slot. In tegenstelling tot de meeste concurrenten werd deze echter niet voornamelijk voor spelletjes gebruikt, maar voor uitbreidingen.

De Aquarius gebruikte de zelfde Z80 CPU die in deze tijd ook in veel andere systemen te vinden was zoals de Tandy TRS-80, Sinclair ZX Spectrum, MSX Homecomputers of de Armstrad CPC’s. Daarnaast beschikte hij ook over een subset van Microsoft Basic. Weliswaar een uitgeklede versie, maar toch.

Dat was natuurlijk een enorm voordeel omdat zo ook de beoogde jeugdige programmeur kon worden aangesproken. Het nadeel was echter het (standaard) vrij kleine werkgeheugen van 1,7K (inderdaad, kilobyte. Dus ca. 1700 tekens) van in totaal 4K

Aquarius Specificaties:

• CPU: Zilog Z-80, 3.5 MHz
• Geheugen: 4K RAM, uitbreidbaar tot 36K RAM; 8K ROM
• Toetsenbord: 48-key rubber
• Uitvoer: 40×25 text, 80×72 graphics, 16 kleuren
• Geluid: Eén kanaal, uitbreidbaar met drie extra kanalen
• Uitgangen: Televisie, cartridge / uitbreiding, datarecorder, printer
• Microsoft-Aquarius Basic 1.0

Nog een keer …

Al snel had Mattel in de gaten dat de Aquarius best wat tekortkomingen had. Een aantal daarvan werden of zouden worden opgevangen door expansion modules zoals de “Mini Expander”. Maar ook een extra characterset werd geimplementeerd zodat men toch spelletjes met char-graphics kon schrijven.

De meest belangrijke uitbreiding was toch wel de geheugenmodule (sommige dingen veranderen nooit). Beschikbaar waren geheugenuitbreidingen met 4KB en 16KB RAM. Minder bekend waren de 32KB RAM-cartridge.

Daarnaast was er ook een  “Mini Expander” uitbreiding verkrijgbaar.  Hiermee werd de machine uitgebreid met een tweede cartridgepoort, twee handcontrollers en drie extra geluidskanalen.

De “Mini-Expander”. Met dit apparaat krijgt de computer een tweede cartridgepoort, twee handcontrollers en drie extra geluidskanalen

Vanwege de korte periode waarin de Aquarius beschikbaar was zijn er niet veel spellen uitgebracht. De meeste games die wel verkrijgbaar waren vereisten minimaal de 4KB uitbreiding om te kunnen werken. Dit probleem bestond echter ook voor de (weinige) verkrijgbare applicaties.

Werkte je bijvoorbeeld met de tekstverwerker moest je na elke pagina je tekst opslaan of printen omdat het beschikbare geheugen vol was.

Wel of Geen For … Next ?

De meegeleverde BASIC was een zeer uitgekleed variant van Microsoft Basic met een beperkte set. Op veel websites is ok te lezen dat de Aquarius niet eens een For .. Next Loop heeft en ik moet toegeven dat ook ik mij schuldig heb gemaakt aan het verstrekken van dit stukje mis-informatie. Dankzij lezer Harrold Spier mag ik nu echter meehelpen een mythe de wereld uit te helpen. Harrold heeft mij erop gewezen dat de Aquarius wel degelijk een For … Next loop heeft. Het staat zelfs in de handleiding van de Mattel Aquarius. Dus iedereen die dit gemis tegenhield om een Aquarius te kopen mag opgelucht verder shoppen.

Ondanks wat er op vele websites vermeld staat, heeft de Mattel Aqurius wel degelijk een For … Next Loop.

Gaming op laag niveau

De games waren over het algemeen vrij klein en werden geleverd op cassettes. Echter duurde het laden met 600 baud vrij lang. Gemiddeld 4-10 minuten. Het ontbreken van cursor toetsen en een joystickaansluiting deed zijn deel en maakte de flop compleet. Wel werden bij de games (cartridges) vaak keyboard-overlays geleverd.

Mattel Aquarius Game Cartridge met keyboard overlays

De meest games werden geconverteerd van de Mattel Intellivision. Aangezien de Aquarius geen programmeerbare graphics had, waren de Intellivision versies echter altijd stukken beter.

Een van de beste games voor de Aquarius is “Advanced Dungeons & Dragons – Treasure of Tarmin”

Mattel Aquarius Advanced Dungeons And Dragons – Treasure Of Tarmin

De verkopen bleven dus flink achter en Mattel gaf de licenties weer terug aan Radofin, samen met de resterende voorraad. Radofin verwijderde de Mattel logos en verkocht de Aquarius onder andere namen nog 2 jaar door.

Ondanks alle tekortkomingen is het systeem zelf vrij mooi en apart vormgegeven. Het oogt vrolijk en uitnodigend. De Mattel Aquarius is niet zo zeldzaam als vaak wordt beweerd. Op Ebay is deze vrij goed verkrijgbaar voor prijzen tussen de €45 – €150.